forum

2
października
2018

Forum Instytucji Kultury OFERTA INSTYTUCJI KULTURY DLA SENIORÓW Koegzystencja czy „gettoizacja”

koordynator: Iwona Nowosielska

2 października 2018 r.
10:00 Jak poznać potrzeby kulturalne seniorów? Badania aktywności kulturalnej osób starszych. Wnioski dla instytucji kultury.
Marta Żakowska
(redaktorka naczelna Magazyn Miasta, Res Publica )
11:00 Case study: Senior w muzeum:
  • Czy seniorzy chętnie przychodzą do muzeum?
    Najważniejsze pytania jakie stają przed muzeum chcącym przygotować ofertę do seniorów to czy seniorzy do tego muzeum przyjdą? A gdy przyjdą to jakie będą ich oczekiwania i jakie doświadczenia wpłyną na odbiór oferty muzealnej dla nich przygotowanej? Czy wreszcie konieczne jest tworzenie odrębnej oferty dla seniorów i czy taka oferta nie jest dyskryminująca?
  • Senior w muzeum – programy senioralne realizowane przez Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.
    Wilanowskie muzeum posiada bogatą ofertę edukacyjną dla zróżnicowanych grup odbiorców. Także dla seniorów. Niektóre z punktów programu mają charakter masowy, inne odmiennie są niszowe i skierowane do wąskiego grona odbiorców. Prezentacja programu muzeum ma na celu wskazanie możliwych ścieżek rozwoju dla muzeów chcących tworzyć podobne programy.
  • Wolontariat, a seniorzy.
    W Stanach Zjednoczonych wiele muzeów opiera w znacznej mierze swój program edukacyjny o wolontariat, zwłaszcza realizowany przez osoby starsze. Dzięki temu muzeum może korzystać z bogatego i różnorodnego doświadczenia tych osób, wzmacniając podstawy programowe i organizacyjne swojej oferty. Polskie doświadczenia są daleko w tyle za tymi rozwiązaniami. Jednak i w naszym kraju coraz większa grupa seniorów angażuje się w działania woluntarystyczne w muzeach.
  • Senior w muzeum – organizacyjne porady praktyczne
    Osoby starsze odwiedzające muzea weryfikują doskonale dostępność tych instytucji dla publiczności. Warto o tym pamiętać, zwłaszcza w świetle starzenia się Polskiego społeczeństwa i już teraz zacząć przygotowywać dostępność muzeów tak aby były miejscami przyjaznymi i otwartymi gdzie goście w każdym wieku czują się swobodnie i dobrze. Nawet proste ułatwienia architektoniczne mogą być tu miarą sukcesu lub porażki programu przygotowanego przez muzeum.
Piotr Górajec
(Zastępca Dyrektora, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie)
12:00 przerwa, poczęstunek
12:30 Case study: Senior w bibliotece i w domu kultury. Działania międzypokoleniowe w bibliotekach i domach kultury jako sposób na podnoszenie jakości życia osób starszych:
  • Zwrócenie uwagi na różnice w sposobie funkcjonowania domów kultury oraz biblioteka, a także na ich cechy wspólnie m.in. misję, czyli budowanie społeczności lokalnej.
  • Zwrócenie uwagi na różnorodność grupy seniorskiej. Grupę tę tworzą m. in. osoby 60+, które właśnie rozstają się z obowiązkiem pracy, oraz osoby 80+, które przez długi okres czasu są już emerytami. Będąc na emeryturze pełnią funkcję opiekuńcze: babć lub dziadków, opiekunów swoich rodziców, a czasami sami są osobami zależnymi i potrzebują pomocy opiekuńczej.
  • Zaprezentowanie różnych sposób na włączanie seniorów w działania bibliotek i domów kultury (popartych przykładami):
    1. instytucja odgórnie proponuje ofertę,
    2. użycza miejsca lub infrastruktury już działającym klubom seniora, UTW, lub innym organizacjom zrzeszającym seniorów,
    3. zaprasza seniorów do współtworzenia oferty,
    4. programuje działania międzypokoleniowe.
  • Zbudowanie definicji działań międzypokoleniowych w obszarze kultury.
  • Zaprezentowanie programów promujących działania międzypokoleniowe w instytucjach kultury np. program „Archipelag Pokoleń. Kadry Kultury” realizowany przez Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę”
  • Przykłady działań międzypokoleniowych w bibliotekach i domach kultury uwzględniające różnorodność grupy seniorskiej. Zaprezentowanie ich efektów.
Joanna Mikulska
13:20 O „gettoizacji” oferty kulturalnej dla seniorów – integracja czy separacja?
Podstawowa teza, na której zostanie oparty wykład, głosi, że aktywność kulturalna stanowi jeden z istotnych czynników wpływających pozytywnie na jakość życia osób starszych i przyczyniających się do ich integracji społecznej. Przeprowadzane w ostatnich latach diagnozy uczestnictwa w kulturze Polaków oraz instytucjonalnej oferty aktywności kulturalnej pokazują, iż coraz więcej podmiotów reaguje na wyzwania związane z przeobrażenia demograficznymi i postrzega seniorów jako ważnych adresatów swoich działań. Badania te wskazują także, że mimo iż osoby starsze to w zdecydowanej większości kategoria „wycofana społecznie” i preferująca „udomowione” formy uczestnictwa w kulturze i spędzania czasu, to jednak seniorzy są obecni w instytucjach i stanowią widoczną kategorię uczestników wydarzeń kulturalnych. W wykładzie zostanie zaprezentowane jedno z charakterystycznych zjawisk w obszarze zinstytucjonalizowanej oferty aktywności kulturalnej dla seniorów, czyli jej „gettoizacja”. Polega ona na tworzeniu „zajęć na wyłączność”, osobnych propozycji aktywności dla poszczególnych kategorii wiekowych, w tym właśnie dla osób starszych. W wystąpieniu autorka pokaże, że taki sposób kreowania oferty aktywności kulturalnej ma określone uwarunkowania i uzasadnienia metodyczne, organizacyjne, kulturowe i psychologiczne. Tworzenie oferty „osobnej” dla tej kategorii wiekowej jest jednak oceniane jako ambiwalentne. Zakłada bowiem integrację osób starszych i ich włączanie do życia społecznego, a jednocześnie polega na separacji pokoleń. W wykładzie autorka wskaże, że „gettoizacja” oferty z jednej strony ma szereg zalet, zarówno z punktu widzenia seniorów-uczestników, jak i instytucji-organizatorów, z drugiej jednak w sytuacji, gdy zajęcia tego typu dominują nad ofertą integrującą różne kategorie wiekowe, niesie z sobą konkretne ryzyka, dotyczące głównie relacji między pokoleniami i solidarności międzygeneracyjnej.
Dr Sylwia Słowińska
(adiunkt w Zakładzie Animacji Kultury i Andragogiki na Wydziela Pedagogiki, Psychologii i Socjologii Uniwersytetu Zielonogórskiego)
14:00 Przerwa
14:15 Warsztaty: Jak promować ofertę instytucji kultury dla seniorów?
Seniorzy są dużym wyzwaniem dla instytucji kultury w Polsce. Mają dużo wolnego czasu, ale mało pieniędzy na kulturę. Niby są świadomi, że kultura może pomóc im wyjść z samotności i wykluczenia, że może być źródłem wiedzy i emocji, ale co drugi polski senior w ogóle nie odwiedza instytucji kulturalnych i nie uczestniczy w imprezach kulturalnych. Słabo lub w ogóle nie znają oferty kulturalnej w mieście. Nie mają takiej potrzeby. Telewizja - i coraz częściej internet - zaspokajają prawie wszystkie potrzeby w zakresie rozrywki i kultury osób powyżej 60 roku życia. Aktywnie z kultury korzysta najwyżej 10% seniorów. Jak dotrzeć do takiej grupy docelowej?
  • Dlaczego seniorzy nie znają ofert instytucji kulturalnych, a instytucje kulturalne nie znają potrzeb seniorów.
  • Dlaczego tylu seniorów woli telenowele, prezentację garnków lub ludyczne jarmarki od sztuki w teatrze Polonia.
  • Grupy docelowe: nie tylko aktywna, wykształcona starsza pani z dużego miasta.
  • 10 sposobów jak dotrzeć do seniorów z informacją o wydarzeniu kulturalnym.
  • Techniki komunikacji marketingowej dla seniorów.
  • Smartfon, telefon stacjonarny czy zwykły list wysłany pocztą?
  • Jak wykorzystać internet w komunikacji marketingowej.
  • W erze cyfrowej kultura wysoka jest nie tylko w teatrze i operze, ale także na Youtube.
Krzysztof Urbanowicz
16:30 Zakończenie seminarium.

Piotr Górajec

Absolwent archeologii Uniwersytetu Warszawskiego; od 2004 pracuje w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie: 2009 – 2012 kierownik Działu Edukacji Muzealnej, w latach 2012- 2015 kierownik Działu Rozwoju. Obecnie pełni funkcję Zastępcy Dyrektora Muzeum; Współtwórca Forum Edukatorów Muzealnych, obecnie Prezes nowo związanego Stowarzyszenia Forum Edukatorów Muzealnych; autor publikacji z dziedziny Edukacji Muzealnej, współautor projektu Raport o Stanie Edukacji Muzealnej w Polsce oraz programu Akademia Zarządzania Muzeum.

Joanna Mikulska

Animatorka kultury, dziennikarka, trenerka.
Absolwentka Instytutu Kultury Polskiej i Polskiej Szkoły Reportażu.
Wspiera pracowników organizacji pozarządowych i instytucji kultury w zakresie rozwoju działań animacyjno-społecznych oraz tworzeniu projektów międzypokoleniowych (współpracuje m.in. z Towarzystwem Inicjatyw Twórczych "ę", Fundacją Borussia z Olsztyna, Instytutem Adama Mickiewicza, Domem Spotkań z Historią).
Ma doświadczenie w szkoleniu menadżerów kultury w Ukrainie i Białorusi. Jest autorką projektów artystyczno-społecznych związanych z pracą wokół lokalnych historii i wspomnień.

Sylwia Słowińska

Doktor nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki, adiunkt w Zakładzie Animacji Kultury i Andragogiki na Wydziela Pedagogiki, Psychologii i Socjologii Uniwersytetu Zielonogórskiego. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół tematyki edukacji kulturalnej, animacji kultury, aktywności kulturalnej, realizowanej zarówno w instytucjonalnych jak i nieformalnych układach oraz na problematyce szeroko rozumianej edukacji ludzi dorosłych. Wchodzi w skład redakcji czasopisma naukowego „Dyskursy Młodych Andragogów”, gdzie pełni funkcję sekretarza redakcji oraz redaktora tematycznego w obszarze edukacji kulturalnej i animacji kultury. Jest członkiem Lubuskiego Towarzystwa Naukowego oraz Akademickiego Towarzystwa Andragogicznego.

Krzysztof Urbanowicz

Specjalista w zakresie marketingu, dziennikarstwa i mediów oraz transformacji cyfrowej. Jest konsultantem, prelegentem i trenerem od ponad 15 lat w Polsce, Francji i Szwajcarii (+1000 firm, grup mediowych i gazet).
Przez 18 lat kierował agencją content marketingu Mediapolis, należącą do międzynarodowej sieci agencji Revsquare, obecnie Pentalog (klienci m.i in.: PKN Orlen, PZU, PGNiG, PGE, Unilever, Orange, Nestlé, Diageo, Jeronimo Martins Polska, Pepsi-Cola…).
Z wykształcenia dziennikarz (Institut Francais de Presse w Paryżu) i sowietolog (Institut d’Etudes Politiques w Paryżu), rozpoczynał swoją karierę w mediach francuskich we Francji („Le Quotidien de Paris” i „Le Figaro”).
Po powrocie do Polski, w latach 90., był korespondentem mediów francuskich, w tym „Le Parisien" i Radio France Internationale, później dyrektorem polsko-francuskiej podyplomowej szkoły dziennikarstwa, Europejskie Studium Dziennikarstwa w Warszawie, prowadzonej przez L’Ecole Supérieure de Journalisme de Lille. Jego blog Media Cafe Polska został uznany przez międzynarodową agencję Edelman jako trzeci najbardziej wpływowy blog w Polsce w 2007 r.